Nhà Bác Học Blaise Pascal (1623-1662)
Trong ba-mươi-chín năm của đời sống, Blaise Pascal đã là một thần đồng về toán học ở tuổi mười một, người tiên phong trong ngành nghiên cứu về thủy tĩnh học (hydrostatics), người sáng lập ra khoa học về khí nén (pneumatics), người phát minh ra định luật về áp suất mang tên ông. Thêm vào tất cả những tính chất đó, Pascal còn là một triết gia, một người thầy về kiểu mẫu, một người được thế giới kính phục trong suốt ba thế kỷ về một tuyển tập những tư tưởng trong một tài liệu hoàn toàn đơn giản, gọi là Pensées (tư tưởng).
Tập Pensées này trở thành cẩm nang cho nhiều người về các vấn đề tôn giáo, mỹ thuật và thiên hướng tư biện.
Sự uyên thâm của ý nghĩa, sự minh bạch của việc trình bày và sự chính xác của ý kiến tràn ngập trong Pensées chắc chắn cung ứng một tuyên ngôn rất thuyết phục về đức tin Cơ-đốc-giáo hơn hầu hết những lý luận khó hiểu của các thần học gia đương thời.
Mặc dù Tư tưởng của tác giả ngắn gọn, nhưng lại hòa vào nhau dần dần trong những khuôn mẫu tổng quát: chúng đều theo hướng tìm về Thiên Chúa một cách tổng quát.
Pascal là một tác giả xuất sắc viết về tôn giáo cắt ngang qua giáo lý và đi ngay vào trọng tâm của vấn đề luân lý đạo đức.
Luôn luôn mang tính thuyết phục Pascal kêu gọi giới trí thức bằng cái say mê chân lý và tâm linh chính xác của chính ông. Trên tất cả, Pascal gây xúc động tình cảm bằng cách miêu tả gần như không thương tiếc về số phận của con người không tin nhận Thiên Chúa.
Sau đây xin trích dẫn vài tư tưởng của Blaise Pascal:
28. Con người là một cây sậy, vật mềm yếu nhất trong tự nhiên; nhưng là một cây sậy biết suy nghĩ. Toàn thể vũ trụ không cần phải trang bị để đè nát con người. Chỉ một hơi thở, một giọt nước là đủ giết chết hắn. Nhưng, nếu vũ trụ tạo ra để đè nát con người, thì con người vẫn còn cao quý hơn cái thế lực giết chết hắn, vì con người biết rằng mình chết và cái thế lực của vũ trụ trên con người; vũ trụ không biết gì về việc này.
Tất cả phẩm giá của chúng ta như thế đều chứa đựng trong tư duy. Nhờ tư tưởng chúng ta phải đưa mình lên cao, nhưng không bằng không gian và thời gian là những môi trường mà chúng ta không thể chế ngự được. Như thế chúng ta hãy cố gắng suy nghĩ cho tốt; đây chính là nguyên lý của luân lý đạo đức.
32. Chính là tâm hồn kinh nghiệm Thiên Chúa, không phải lý trí đâu. Vì thế đây là lòng tin: Thiên Chúa được cảm nhận bằng tâm hồn, chứ không bởi lý trí.
Lòng tin là một ân tứ Thiên Chúa ban cho loài người. Không ai tin rằng lý trí là một ân tứ. Các tôn giáo khác không nói như thế về lòng tin đâu. Họ chỉ đưa ra lý luận để đi đến lòng tin, mà lý luận không đưa họ đến lòng tin đâu.
21. Trên đời chỉ có ba hạng người:
Thứ nhất là những người phục vụ Thiên Chúa, và đã tìm được Ngài.
Thứ hai là những người tìm Thiên Chúa, nhưng chưa gặp Ngài.
Thứ ba là những người còn lại không tìm Thiên Chúa, và cũng không gặp Ngài.
Những người thuộc hạng thứ nhất rất hữu lý và hạnh phúc,
Những người thuộc hạng thứ ba là ngu dại không hạnh phúc.
Những người thuộc hạng ở giữa không hạnh phúc nhưng vẫn hữu lý.
Nguyễn Sinh
