Trong Kinh Thánh Cựu Ước, sách Lê Vi Ký, nhất là chương 11, có lời Chúa truyền cho Môi-se và A-rôn về việc phân biệt những loài vật nào được gọi là sạch và loài vật nào được gọi là không sạch.
Sạch và không sạch là các từ dùng để mô tả những gì Chúa ưa thích và chấp nhận cũng như những gì Chúa ghét bỏ và phủ nhận. Không những chỉ nói về súc vật, nhưng còn về đồ vật, các hành động và cả chính con người nữa.
Phân biệt giữa những loài vật sạch và không sạch xuất hiện lần đầu tiên trong Sáng Thế Ký, vào thời sắp có nước lụt tàn diệt trái đất. đó là trong Sáng Thế Ký 7:1-9 “Đức Giê-hô-va phán cùng Nô-ê rằng: Ngươi và cả nhà ngươi hãy vào tàu, vì về đời nầy ta thấy ngươi là công bình ở trước mặt ta. Trong các loài vật thanh sạch, hãy đem theo mỗi loài bảy cặp, đực và cái; còn loài vật không thanh sạch mỗi loài một cặp, đực và cái. Cũng hãy đem theo những chim trời, mỗi thứ bảy cặp, trống và mái, để giữ giống ở trên khắp mặt đất. Vì còn bảy ngày nữa, ta sẽ làm mưa xuống mặt đất, trong bốn mươi ngày và bốn mươi đêm; ta sẽ tuyệt diệt khỏi đất hết các loài của ta đã dựng nên.
Đoạn, Nô-ê làm theo mọi điều Đức Giê-hô-va đã phán dặn mình. Vả, khi lụt xảy ra, và nước tràn trên mặt đất, thì Nô-ê đã được sáu trăm tuổi. Vì cớ nước lụt, nên Nô-ê vào tàu cùng vợ, các con trai và các dâu mình; loài vật thanh sạch và loài vật không thanh sạch, loài chim, loài côn trùng trên mặt đất, từng cặp, đực và cái, trống và mái, đều đến cùng Nô-ê mà vào tàu, y như lời Đức Chúa Trời đã phán dặn người.”
Phân biệt những gì sạch và không sạch tiếp tục và được mô tả thật tỉ mỉ trong các luật lệ về thức ăn, như trong Lê Vi Ký 11. Lý do chính về các phân biệt sạch và không sạch được ghi trong Lê Vi Ký 20:25, 26 như sau: “Vậy, hãy phân biệt thú tinh sạch với thú ô uế, chim ô uế với chim tinh sạch; chớ gây cho mình ra gớm ghiếc vì loài vật, vì chim chóc, vì các loài côn trùng trên mặt đất, mà ta đã dạy các ngươi phân biệt như loài ô uế. Đối cùng ta các ngươi hãy nên thánh, vì ta, Đức Giê-hô-va, là thánh; ta đã phân rẽ các ngươi với các dân, để các ngươi thuộc về ta.”
Sự phân biệt giữa các loại sạch và không sạch cũng chủ yếu là phân biệt rõ những gì tuyết đối tinh sạch và thánh khiết thuộc về Chúa và những gì bất khiết và tội lỗi và các hậu quả của nó.
Khi Tội vào thế gian vì việc bất tuân hành lời dặn của Chúa của A-đam và Ê-va, thì hậu quả của tội ác cũng ảnh hưởng trên vạn vật làm cho đời sống con người không còn an lành như nguyên thủy được nữa.
Trong Thánh Kinh Cựu Ước thì các hậu quả tại hại của tội trên sinh vật được xếp loại là không sạch.
Những điều không sạch liên quan cả tới việc đổ máu, các tật bệnh trên da thịt, những vết mốc trong nhà, và cả thây chết của người hay súc vật. Bất cứ người nào hay vật gì đụng chạm đến các vật bất khiết đều bị xếp loại chung là không sạch. Vì thế, một người có thể bị coi là không sạch mặc dù không phạm một tội nào cả.
Những ai nhận thấy mình bị “không sạch” theo tiêu chuẩn đã đề ra không được phép tham gia vào những nghi lễ trong nhà thờ, nhưng phải ở cách xa cộng đoàn dân Chúa. Thông thường thì những người ấy phải trải qua một số biện pháp để có thể trở thành sạch và nhập vào cộng đoàn như cũ. Thủ tục này gồm: xa khỏi cộng đoàn một thời gian, thanh tẩy bằng nước, và dâng tế lễ chuộc tội.
Ngoài những sự không sạch do ảnh hưởng của tội gây ra, còn có những tình trạng không sạch do chính tội gây ra trực tiếp nữa. Tội tạo ra một ngăn cách giữa cá nhân phạm tội và Chúa toàn thánh. Các hiến lễ hay lễ vật đã được ấn định theo luật lệ để phuc hồi lại sự đổ vỡ trong mối tương giao này và tội được giải. Phần lớn những nghi lễ này được thực hiện trong Ngày Thanh Tẩy hằng năm, nhưng Lê Vi Ký 16 đã ấn định, gọi là Đại Lễ Chuộc Tội.
Trong ngày Đại Lễ này, các con vật như bò đực, chiên đực, bò tơ, dê đực sẽ được giết đi và dâng làm sinh tế chuộc tội. Máu của các sinh tế này được vẩy trên và phía trước hòm giao ước. Trong Đại Lễ này có một sinh tế sống là con dê đực, được mô tả như sau trong chương 16:
20 Khi thầy tế lễ đã làm lễ chuộc tội cho nơi thánh, cho hội mạc, và cho bàn thờ rồi, thì người phải dâng con dê đực còn sống kia.
21 A-rôn sẽ nhận hai tay mình trên đầu con dê đực còn sống, xưng trên nó các gian ác và sự vi phạm, tức những tội lỗi của dân Y-sơ-ra-ên, và chất trên đầu nó, rồi nhờ một người chực sẵn việc nầy mà sai đuổi nó ra, thả vào đồng vắng.
22 Vậy, con dê đực đó sẽ gánh trên mình các tội ác của dân Y-sơ-ra-ên ra nơi hoang địa.
23 A-rôn sẽ trở vào hội mạc, cổi bộ áo bằng vải gai mịn mình đã mặc đặng vào nơi thánh, và để tại đó.
24 Rồi lấy nước tắm mình trong một nơi thánh, mặc áo lại, đi ra, dâng của lễ thiêu về phần mình, và của lễ thiêu về phần dân chúng, đặng làm lễ chuộc tội cho mình và cho dân chúng. 25 Người cũng phải lấy mỡ của con sinh tế chuộc tội mà xông trên bàn thờ.
26 Người nào dẫn con dê đực về phần A-xa-sên, phải giặt quần áo mình, tắm mình trong nước, đoạn mới sẽ được vào trại quân.
27 Nhưng người ta phải đem ra ngoài trại quân con bò tơ đực và con dê đực đã dâng lên làm của lễ chuộc tội, mà huyết nó đã đem vào nơi thánh đặng làm lễ chuộc tội; rồi phải lấy da, thịt và phẩn của hai thú đó mà đốt trong lửa.
28 Kẻ nào đứng đốt phải giặt quần áo mình, tắm mình trong nước, đoạn mới được vào trại quân.
29 Điều nầy sẽ là một lệ định đời đời cho các ngươi: đến mồng mười tháng bảy, các ngươi phải ép linh hồn mình, không nên làm một việc nào, bất kỳ người bổn xứ hay là kẻ khách kiều ngụ giữa các ngươi;
30 vì trong ngày đó người ta sẽ làm lễ chuộc tội cho các ngươi, để các ngươi được tinh sạch: chắc các ngươi sẽ được sạch những tội lỗi mình trước mặt Đức Giê-hô-va vậy.
Nhưng tất cả những việc dâng tế lễ trong thời Thánh Kinh Cựu Ước đều không có giá trị lâu bền và phải làm đi làm lại nhiều lần.
Các phương pháp trong thời Cựu Ước dùng để giải trừ mặc cảm phạm tội đã được biểu lộ hoàn toàn và đầy đủ trong công việc hi sinh của Chúa Giê-xu.
Tội lỗi đã tạo ra một tình trạng bất khiết trong tất cả chúng ta là nhân loại, khiến Đức Chúa Trời ghê tởm và không chấp nhận chúng ta được. Như Rô-ma 3:9-18 đã ghi:
“Thế nào! Chúng ta có điều gì hơn chăng? Chẳng có, vì chúng ta đã tỏ ra rằng người Giu-đa và người Gờ-réc thảy đều phục dưới quyền tội lỗi, như có chép rằng: Chẳng có một người công bình nào hết, dẫu một người cũng không. Chẳng có một người nào hiểu biết, Chẳng có một người nào tìm kiếm Đức Chúa Trời. Chúng nó đều sai lạc cả, thảy cùng nhau ra vô ích; Chẳng có một người làm điều lành, dẫu một người cũng không. Họng chúng nó như huyệt mả mở ra; Dùng lưỡi mình để phỉnh gạt; Dưới môi chúng nó có nọc rắn hổ mang. Miệng chúng nó đầy những lời nguyền rủa và cay đắng. Chúng nó có chơn nhẹ nhàng đặng làm cho đổ máu. Trên đường lối chúng nó rặc những sự tàn hại và khổ nạn, Chúng nó chẳng hề biết con đường bình an. Chẳng có sự kính sợ Đức Chúa Trời ở trước mặt chúng nó.”
Kết quả là nhân loại chúng ta bị xa cách khỏi Đức Chúa Trời và cộng đoàn dân thánh. Trong thời Cựu Ước thì nước và các lễ chuộc tội làm cho tình trạng tội lỗi nhơ bẩn được sạch. Trong thời Tân Ước, nhờ công lao hi sinh chuộc tội của Chúa Giê-xu mà mọi người được sạch. Mỗi năm không cần tổ chức Đại Lễ Chuộc Tội nữa vì sinh tế Giê-xu và thầy tế lễ Giê-xu đã làm xong tất cả cho mọi người ở mọi thời đại.
Chính vì vậy mà Hê-bơ-rơ 10:22 ghi:
“8 Trước đã nói: Chúa chẳng muốn, chẳng nhậm những hi sinh, lễ vật, của lễ thiêu, của lễ chuộc tội, đó là theo luật pháp dạy; sau lại nói: Đây nầy, tôi đến để làm theo ý muốn Chúa.
9 Vậy thì, Chúa đã bỏ điều trước, đặng lập điều sau.
10 Ấy là theo ý muốn đó mà chúng ta được nên thánh nhờ sự dâng thân thể của Đức Chúa Jêsus Christ một lần đủ cả.
11 Phàm thầy tế lễ mỗi ngày đứng hầu việc và năng dâng của lễ đồng một thức, là của lễ không bao giờ cất tội lỗi được,
12 còn như Đấng nầy, đã vì tội lỗi dâng chỉ một của lễ, rồi ngồi đời đời bên hữu Đức Chúa Trời.
13 từ rày về sau đương đợi những kẻ thù nghịch Ngài bị để làm bệ dưới chơn Ngài vậy.
14 Vì nhờ dâng chỉ một của tế lễ, Ngài làm cho những kẻ nên thánh được trọn vẹn đời đời.
15 Đức Thánh Linh cũng làm chứng cho chúng ta như vậy; vì đã phán rằng:
16 Chúa phán: Nầy là giao ước ta lập với chúng nó Sau những ngày đó, Ta sẽ để luật pháp ta vào lòng chúng nó Và ghi tạc nơi trí khôn,
17 Lại phán: Ta sẽ chẳng còn nhớ đến tội lỗi gian ác của chúng nó nữa.
18 Bởi hễ có sự tha thứ thì không cần dâng của lễ vì tội lỗi nữa.
19 Hỡi anh em, vì chúng ta nhờ huyết Đức Chúa Jêsus được dạn dĩ vào nơi rất thánh,
20 bởi đường mới và sống mà Ngài đã mở ngang qua cái màn, nghĩa là ngang qua xác Ngài,
21 lại vì chúng ta có một thầy tế lễ lớn đã lập lên cai trị nhà Đức Chúa Trời,
22 nên chúng ta hãy lấy lòng thật thà với đức tin đầy dẫy trọn vẹn, lòng được tưới sạch khỏi lương tâm xấu, thân thể rửa bằng nước trong, mà đến gần Chúa.
Nguyễn Sinh
